Vàng Da Ở Trẻ Sơ Sinh: Nguyên Nhân, Dấu Hiệu và Cách Điều Trị

Đón em bé chào đời là niềm hạnh phúc vô bờ, nhưng khi thấy da hoặc mắt bé chuyển vàng, nhiều bố mẹ không khỏi lo lắng. Tình trạng này gọi là vàng da sơ sinh, rất phổ biến trong những ngày đầu đời của trẻ. Đa số trường hợp vàng da nhẹ sẽ tự khỏi, nhưng một số ít có thể nguy hiểm nếu không được điều trị kịp thời. Bài viết này sẽ giúp bạ  n hiểu rõ các dạng vàng da ở trẻ sơ sinh, cách nhận biết và xử trí đúng cách.

Vàng da ở trẻ sơ sinh là gì?

Vàng da sơ sinh (vàng da trẻ sơ sinh) xảy ra khi nồng độ bilirubin trong máu tăng cao, khiến da và mắt bé có màu vàng. Bilirubin là sắc tố được tạo ra khi hồng cầu phân hủy. Do gan của trẻ sơ sinh chưa hoàn thiện, việc đào thải bilirubin có thể chậm, dẫn đến tích tụ và gây vàng da.

Các loại vàng da ở trẻ sơ sinh

1. Vàng da sinh lý (Bình thường)

• Xuất hiện: 2–4 ngày sau sinh.
• Tự hết: Trong 1–2 tuần.
• Nguyên nhân: Gan chưa trưởng thành, chưa xử lý bilirubin hiệu quả.
• Cách xử trí:
  • Cho bé bú đủ (sữa mẹ hoặc sữa công thức) để tăng đào thải bilirubin qua phân.
  • Theo dõi màu da và mắt hàng ngày.

2. Vàng da do sữa mẹ (Vàng da sữa mẹ)

• Xuất hiện: Sau 1 tuần.
• Nguyên nhân: Một số chất trong sữa mẹ làm chậm quá trình chuyển hóa bilirubin.
• Cách xử trí:
  • Tiếp tục cho bú, không ngừng sữa mẹ.
  • Theo dõi nếu vàng da kéo dài hơn 3 tuần.

3. Vàng da bệnh lý (Nguy hiểm)

• Xuất hiện: Trong 24 giờ đầu sau sinh hoặc kéo dài.
• Nguyên nhân:
  • Bất đồng nhóm máu mẹ - con (Rh, ABO).
  • Nhiễm trùng (ví dụ: nhiễm khuẩn huyết).
  • Bệnh lý gan, tan máu bẩm sinh.
• Nguy cơ: Bilirubin cao có thể gây vàng da nhân não (kernicterus) – tổn thương não vĩnh viễn.
• Cách xử trí:
  • Cần điều trị chiếu đèn (quang trị liệu) hoặc thay máu nếu nặng.

Dấu hiệu vàng da ở trẻ sơ sinh

• Da và mắt vàng (bắt đầu từ mặt, lan xuống ngực, bụng, chân).
• Bú kém, ngủ li bì.
• Nước tiểu sẫm màu (thay vì trong hoặc vàng nhạt).
• Khóc the thé, co giật (trường hợp nặng).

Cách điều trị vàng da ở trẻ sơ sinh

1. Chiếu đèn (Quang trị liệu)

- Phương pháp phổ biến nhất, dùng ánh sáng xanh để phân hủy bilirubin.

- Thực hiện tại bệnh viện nếu mức bilirubin cao.

2. Tăng cữ bú

- Sữa mẹ giúp đào thải bilirubin qua phân và nước tiểu.

- Cho bé bú 8–12 lần/ngày, tránh mất nước.

3. Tắm nắng (Hỗ trợ nhẹ)

- Ánh nắng sáng sớm (7–9h) 10–15 phút/ngày.

- Không phơi nắng trực tiếp giữa trưa (gây bỏng da).

4. Truyền máu (Trường hợp nặng)

- Áp dụng khi bilirubin quá cao, nguy cơ tổn thương não.

Tổng kết

Phần lớn vàng da ở trẻ sơ sinh là hiện tượng sinh lý và sẽ tự hết sau vài ngày. Tuy nhiên, nếu nồng độ bilirubin tăng quá cao, có thể gây tổn thương đến não bộ của bé. Bố mẹ nên quan sát kỹ tình trạng của con, và nếu thấy dấu hiệu bất thường, hãy đưa bé đi khám kịp thời để đảm bảo con phát triển an toàn và khỏe mạnh.